„Vilniaus pokeris” w Muzeum MO

„W Wilnie wszystko jest możliwe” – napisał Ričardas Gavelis w „Vilniaus pokeris” /“Poker Wileński“/. Utwór ten do dziś nazywany jest jednym z najważniejszych tekstów wileńskich, a z okazji 700-lecia Wilna został poddany ponownej ocenie wizualnej w Muzeum MO.

22 kwietnia 2023 r. – 28 stycznia 2024 r. odbyła się wielka wystawa Muzeum MO „Vilniaus pokeris”.

Nie tylko akcja powieści rozgrywa się w Wilnie, ale samo Wilno staje się bohaterem powieści. Tym samym wystawa „Vilniaus pokeris” w Muzeum MO nie tylko celebrowała historię Wilna, ale także krytycznie przyglądała się doświadczeniom i przyszłości współczesnego miasta. Wileńską postać wykreowaną przez Gavelisa zinterpretowali w Muzeum MO reżyser Oskaras Koršunovas i artysta scenograf Gintaras Makarevičius. Od 22 kwietnia 2023 r. w muzeum MO można było odkryć Wilno jako stolicę twórczego buntu.

Znaczenie „Wileńskiego pokera” dla Wilna

Dzieło R. Gavelis „Vilniaus pokeris“, które ukazało się w 1989 roku – to najsłynniejsza litewska powieść o Wilnie na Litwie i za granicą, która doczekała się najwięcej tłumaczeń na języki obce. To nie tylko szczegółowa dekonstrukcja niszczycielskiego systemu radzieckiego, ale także jedna z pierwszych litewskich książek badających miasto i jego mieszkańców. Wilno jest tutaj jedną z najważniejszych postaci. Przez pryzmat miasta w powieści ujawnia się poszukiwanie tożsamości narodowej i kulturowej. Nie znajdziesz tu jednej prawdy, jednej fabuły ani odpowiedzi, dlatego „Vilniaus pokeris” można uznać za jedno z pierwszych dzieł postmodernistycznej literatury litewskiej.

Powieść pozostaje aktualna także dzisiaj. Dla gości zagranicznych była to świetna okazja, aby zajrzeć za żelazną kurtynę, a dla Wilnian zobaczyć, jak zmienia się miasto.

Literatura przenosi się do sali wystawowej

Nieprzypadkowo na punkt wyjścia wystawy powstałej w Muzeum MO z okazji jubileuszu Wilna wybrano dzieło R. Gavelisa „Vilniaus pokeris”. Istotnymi czynnikami kształtującymi wystawę są czas ukazany w powieści oraz rok jej wydania.

Główny okres powieści – schyłkowy okres radziecki – to czas najżywszej twórczości autorów, którzy stanowią większość zbiorów Muzeum MO. Dlatego też aktualne wydarzenia społeczne, polityczne, kulturalne tamtych czasów oraz życie miasta Wilna i jego mieszkańców znalazły odzwierciedlenie także w twórczości artystów. W zbiorach Muzeum MO znajduje się także sztuka ideologicznie nie do przyjęcia w Związku Radzieckim. To także jeden z wielu wątków łączących kolekcję z wystawą.

Na wystawie reżyser Oskaras Koršunovas i artysta Gintaras Makarevičius stawiają pytanie – jaką postacią jest Wilno dzisiaj i jakim go sobie wyobrażamy w przyszłości? Podobnie jak w przypadku „Vilniaus pokeris” nie ma jednej poprawnej odpowiedzi. Zwiedzający wchodzący na wystawę przeżył jeden z najważniejszych etapów w historii Wilna, który w znaczący sposób wpłynął na sposób, w jaki postrzegane jest dzisiejsze Wilno.

Dla ekskluzywnej wystawy – ekskluzywni twórcy

Kuratorem wystawy jest jedna z najwybitniejszych i nowatorskich osobistości teatru – reżyser Oskaras Koršunovas, a architekturę wystawy stworzył artysta-scenograf Gintaras Makarevičius. Reżyser O. Koršunovas, który zasłynął z krytycznych, ostrych, aktualnych dzieł na Litwie i na świecie, już w 1990 roku w Wilnie wystawił swój pierwszy spektakl „Ten būti čia”. Spektakl ten rozpoczął zupełnie nowy etap w historii teatru litewskiego i przez pryzmat absurdu odzwierciedlił rzeczywistość czasów „Vilniaus pokeris” R. Gavelisa.

Makarevičius często pozostaje osobą za kadrem, obserwując przez kamerę rzeczywiste lub wyimaginowane grupy społeczne. Twórca otwiera w teatrze kurtynę rzeczywistości, tworząc scenografie do spektakli. W Muzeum MO duet artystów poszukiwał niekonwencjonalnych i inkluzywnych rozwiązań. Tym samym zwiedzający wystawę stali się zarówno widzami, jak i uczestnikami. Instalacja o charakterze wystawienniczym pokazała Wilnianom miasto z niedawnej przeszłości, a przybyszom z zagranicy odsłoniła nieznane dotąd oblicze Wilna.

Wystawie „Vilniaus pokeris” otwieranej w Muzeum MO 22 kwietnia 2023 roku towarzyszył festiwal kulturalny „MOratonas”. Temat przewodni wystawy rozszerzył o nowe konteksty i warstwy. Na gości czekały spotkania, pogadanki, wycieczki, zajęcia edukacyjne i inne wydarzenia. A jeśli nie udało Państwu się zobaczyć wystawy na żywo w Wilnie, Muzeum MO przygotowało także wirtualne zwiedzanie wystawy – można ją obejrzeć w każdej chwili.

Świętując swoje piąte urodziny, MO zaprosił gości do odwiedzenia odnowionej wystawy, na której swoje refleksje pozostawili także znani Wilnianie – pisarka Kristina Sabaliauskaitė, historyk Alfredas Bumblauskas, badacz sztuki, dyrektor „Muzeum Wileńskiego“ Rasa Antanavičiūtė, dziennikarz muzyczny, szef muzyki pop LRT redaktor Ramūnas Zilnys i kompozytor Jonas Jurkūnas.

Zespół wystawy:

Dyrektorem wystawy jest Oskaras Koršunovas

Scenografem wystawy jest Gintaras Makarevičius

Kuratorki – Dovilė Barcytė, Algė Gudaitytė

Konsultanci – Jūratė Čerskūtė, Laima Kreivytė, Gintautas Mažeikis, Kasparas Pocius, Almantas Samalavičius, Vladimiras Tarasovas

Więcej informacji