„Wileński poker” w Muzeum MO
„W Wilnie wszystko jest możliwe”, – napisał Ričardas Gavelis w „Wileńskim pokerze”. Dzieło to wciąż nazywane jest jednym z najważniejszych tekstów o Wilnie, a z okazji 700-lecia miasta zostanie ponownie wizualnie przemyślane w Muzeum MO.
Nie tylko akcja powieści rozgrywa się w Wilnie, ale samo Wilno staje się bohaterem książki. W ten sposób wystawa „Wileński poker” w Muzeum MO nie tylko upamiętni historię Wilna, ale także będzie krytycznym spojrzeniem na doświadczenie i przyszłość współczesnego miasta. Postać Wilna, stworzoną przez R. Gavelisa, zinterpretują w Muzeum MO reżyser Oskaras Koršunovas i scenograf Gintaras Makarevičius. Wiosną 2023 r. Wilno będzie można odkryć w Muzeum MO jako stolicę twórczego buntu.
Znaczenie „Wileńskiego pokera” dla Wilna
Wydany w 1989 r. „Wileński poker” R. Gavelisa jest najsłynniejszą litewską powieścią o Wilnie na Litwie i za granicą, przetłumaczoną na wiele języków obcych. To nie tylko szczegółowa dekonstrukcja upadającego systemu sowieckiego, ale także jedna z pierwszych litewskich książek, w których omawia się miasto i jego mieszkańców. Wilno jest tu jedną z najważniejszych postaci. Przez pryzmat miasta powieść ukazuje poszukiwanie tożsamości narodowej i kulturowej. Nie ma tu jednej prawdy, jednej fabuły ani odpowiedzi, dlatego „Wileński poker” można uznać za jedno z pierwszych dzieł postmodernistycznej literatury litewskiej.
Powieść pozostaje aktualna do dziś. To świetna okazja dla zagranicznych gości, by zajrzeć za żelazną kurtynę, a dla wilnian – zobaczyć, jak zmieniło się miasto.
Literatura przenosi się do sali wystawowej
„Wileński poker” Ričardasa Gavelisa został wybrany nieprzypadkowo jako punkt wyjścia dla wystawy przygotowywanej w Muzeum MO z okazji jubileuszu Wilna. Czas przedstawiony w powieści i rok wydania samego utworu to ważne czynniki, które znajdują odzwierciedlenie w eksponatach wystawy. Choć nie jest ona bezpośrednią ilustracją powieści, oddaje jej klimat.
Opisany w książce późny okres sowiecki to czas najprężniejszej działalności twórczej autorów, których dzieła stanowią większość zbiorów Muzeum MO. Wystawa obejmuje jednak nie tylko wspomniany okres okupacji sowieckiej, ale także dawniejszą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Przy pomocy 150 eksponatów ich autorzy badają i swobodnie interpretują tematy, obecne w twórczości R. Gavelisa, takie jak: pamięć, tożsamość, wolność czy zniewolony umysł. Odwiedzający wystawę są zachęcani do zastanowienia się nad swoim związkiem z miastem i samym sobą.
Odwiedzający poznają ponadto jeden z najważniejszych etapów historii Wilna, który w znacznym stopniu wpłynął na to, jak dziś jest ono postrzegane. Wystawa zbudowana jest jako aluzja do labiryntu utworzonego przez przestrzenie tematyczne, w których różne nastroje tworzą oświetlenie i dźwięk oraz prezentowane prace. Po przepłynięciu rzeki pamięci z sowieckiej kapsuły odwiedzający trafią do groteski, odkryją wolność jazzu i improwizacji, zgłębią wizje i rzeczywistość lub poszukają wolnościowych eksperymentów.
Wyjątkowi twórcy na wyjątkowej wystawie
Wystawę tworzy jedna z najwyrazistszych i najbardziej nowatorskich osobowości teatru – reżyser Oskaras Koršunovas, a architekturę przygotowuje scenograf i artysta Gintaras Makarevičius. Reżyser O. Koršunovas, znany na Litwie i na świecie ze swoich krytycznych, ostrych, aktualnych prac, w 1990 r. w Wilnie przygotował swój pierwszy spektakl „Ten būti čia” („Tam być tu”). Występ ten rozpoczął zupełnie nowy etap w dziejach teatru litewskiego i przez pryzmat absurdu był analizą tej samej rzeczywistości, jaka została ukazana w „Wileńskim pokerze” R. Gavelisa.
G. Makarevičius często pozostaje człowiekiem za kadrem, obserwującym przez kamerę rzeczywiste lub wyimaginowane grupy społeczne. Twórca w teatrze odsłania kurtynę rzeczywistości, tworząc scenografie do spektakli. W Muzeum MO duet tych artystów będzie poszukiwał nietradycyjnych i inkluzywnych rozwiązań. Tym samym zwiedzający wystawę staną się zarówno widzami, jak i uczestnikami. Wystawa-instalacja totalna pokaże wilnian z niedalekiej przeszłości, a odwiedzającym z zagranicy odsłoni nieznane oblicze Wilna.
Otwartej wiosną 2023 r. w Muzeum MO wystawie „Wileński poker”, towarzyszyć będzie festiwal kulturalny MOratonas. Rozszerzy główny temat wystawy o nowe konteksty i warstwy. Na odwiedzających czekają spotkania, rozmowy, wycieczki, zajęcia edukacyjne i inne wydarzenia. A jeśli nie uda się zobaczyć wystawy na żywo w Wilnie, Muzeum MO przygotowuje wirtualny spacer po niej – wystawę będzie można zobaczyć w dowolnym momencie po jej zamknięciu.
Zespół wystawy:
Kurator-reżyser wystawy – Oskaras Koršunovas
Scenograf-architekt wystawy – Gintaras Makarevičius
Konsultant ds. kolekcji – Algė Gudaitytė
Konsultant – Kasparas Pocius
